รู้จักแผนงาน PHE

รู้จักสาธารณสุขฉุกเฉิน และความมั่นคงด้านสุขภาพ

1. นิยามของสาธารณสุขฉุกเฉิน และความมั่นคงด้านสุขภาพ? 

นิยามของสองคำนี้มีความใกล้ชิดเชื่อมโยงกัน โดย คำว่า “สาธารณสุขฉุกเฉิน” แสดงถึง ความเร่งด่วนในการต้องมีการดำเนินการและมองผ่านเลนส์ด้านสุขภาพเป็นสำคัญ เป็นคำที่ใช้โดยองค์การอนามัยโลกซึ่งปรากฎในเอกสารสำคัญต่างๆ เช่น กฎอนามัยระหว่างประเทศ และแผนยุทธศาสตร์ต่างๆ ในขณะที่ คำว่า“ความมั่นคงด้านสุขภาพ” มีการใช้แพร่หลายโดยทั่วไปโดยหลายองค์กร ซึ่งกำหนดนิยามและตีความแตกต่างกัน แต่มักจะสะท้อนผ่านเลนส์ความมั่นคง

สาธารณสุขฉุกเฉิน หรือ Public Health Emergency กล่าวโดยเข้าใจง่าย คือ สถานการณ์ที่จะนับว่า “ฉุกเฉิน”คือ เป็นสถานการณ์ที่เกิดขึ้นทำให้เกิดผลกระทบต่อสุขภาพ เกินกว่าความสามารถของระบบปกติที่จะรองรับไหว สำหรับสาเหตุของสาธารณสุขฉุกเฉินที่เรารู้จักและเข้าใจกันดี คือ โรคระบาดต่างๆ อย่างไรก็ตาม สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เกิดภาวะสาธารณสุขฉุกเฉิน เช่น ภัยธรรมชาติ การก่อการร้ายทางชีวภาพ การรั่วไหลของสารเคมี หรือ สารกัมมันตภาพรังสี เป็นต้น นอกจากคำนี้จะสื่อความหมายในเชิงฉุกเฉินแล้ว คำนี้ยังต้องการสื่อถึง การมุ่งเน้นการเตรียมความพร้อมที่มีความสำคัญไม่น้อยกว่าการตอบสนองต่อสถานการณ์อีกด้วย 

อีกหนึ่งคำศัพท์ ที่มีการกล่าวถึงคู่กันบ่อยครั้ง มีการใช้แพร่หลายโดยหลายองค์กร คือ ความมั่นคงด้านสุขภาพ หรือ Health Security เป็นการรวมกันของ 2 คำที่ทุกคนน่าจะทราบความหมายดีทั้งสองคำ แต่เพื่อจูนความเข้าใจอาจจะขอทบทวนนิยามของทั้ง 2 คำก่อน 

•    ความมั่นคง หมายถึง แน่นหนาและทนทาน 

•    สุขภาพ (ตามนิยามจากธรรมนูญองค์การอนามัยโลก ค.ศ. 1948) หมายถึงสภาวะแห่งความสมบูรณ์ทางร่างกาย จิตใจ และสุขภาวะทางสังคม ไม่ใช่เพียงการปราศจากโรคภัยไข้เจ็บเท่านั้น 

เมื่อนำมารวมกัน ความมั่นคงด้านสุขภาพ จึงหมายถึง การดูแลความปลอดภัยทางสุขภาพให้มีความมั่นคง หรือ อีกนัยหนึ่ง ความปลอดภัยทางสุขภาพ จะเกิดขึ้นได้เมื่อมีระบบสุขภาพที่เข้มแข็งและยืดหยุ่นพร้อมรับกับภัยคุกคามต่างๆ ซึ่งระบบจะต้องสามารถป้องกัน ควบคุม ตรวจจับ และรับมือ กับสถานการณ์ที่อาจเป็นภัยคุกคามกับสุขภาพทั้งจากเชื้อโรคและภัยพิบัติต่างๆ 

2.  ทำไมเราต้องสนใจเรื่องความมั่นคงด้านสุขภาพ?

มนุษย์เรามีปฏิสัมพันธ์กันตลอดเวลา (ทั้งการเดินทาง การค้า ท่องเที่ยว ธุระต่างๆ) รวมทั้งในปัจจุบันเชื้อโรคต่างๆ ก็มีการพัฒนาตัวเองให้อยู่รอด โดยเชื้อโรคมีความเข้มแข็งและแพร่ระบาดได้รวดเร็วขึ้นและเกินกว่าครึ่งของเชื้อโรคที่แพร่มายังคนมาจากสัตว์ต่างๆ อีกทั้งในปัจจุบัน มีโอกาสที่จะมีภัยคุกคามที่มีผลกระทบต่อสุขภาพมากขึ้น เช่น การก่อการร้ายทางชีวภาพ การรั่วไหลของสารเคมี หรือ สารกัมมันตภาพรังสี หรือ ภัยธรรมชาติและภัยอื่นๆ ที่เกิดจากมนุษย์